Άνθρωπος-Ιδιώτης versus Πολίτης

Ματθαίος Παπακυρίτσης

Πολιτεία,Πόλις,Πολιτική,Πολιτεύομαι,Πολίτης,ο ασχολούμενος με τα της πόλεως,τα κοινά. Όχι ο άνθρωπος ο μη-ασχολούμενος με τα κοινά, ο ιδιώτης(=idiot).

Ο άνθρωπος-ιδιώτης δεν έχαιρε καμίας εκτιμήσεως στην αρχαία Αθήνα και μάλιστα είχε θεσπισθεί ποινή για τους ιδιώτες. Γνώμη μου είναι ότι με τον ίδιο τρόπο θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται σήμερα οι ιδιώτες. Στο πλαίσιο της κοινωνικής ζωής ο άνθρωπος-αναπτύσσει πολύμορφες κοινωνικές σχέσεις, αλλά εκτός της δημόσιας ζωής έχει και τη δική του εσωτερική ψυχική και πνευματική ζωή, τις δικές του εσωτερικές και ατομικές εμπειρίες. Ο άνθρωπος είναι αυταξία και η ατομικότητά του είναι ανεπανάληπτη.Η αυτονομία αποτελεί αρχή του ανθρώπινου είναι. Αυτό μόνο αρκεί για να πεισθούμε ότι είναι βάσιμο να μιλάμε για ελευθερία και δικαιώματα του ανθρώπου που δεν ταυτίζονται με τις ελευθερίες και τα δικαιώματα του πολίτη. Τα δικαιώματα και οι ελευθερίες του πολίτη λιγότερο ή περισσότερο περιορίζουν τον άνθρωπο.

Είναι δυνατή η επιβίωση μιας κοινωνίας που αποτελείται μόνο από ανθρώπους αλλά όχι πολίτες; Μήπως χρειάζεται μια διαδικασία μεταμόρφωσης του ανθρώπου-ιδιώτη σε πολίτη;  Ο άνθρωπος είναι η βάση επάνω στην οποία συγκροτείται ο πολίτης και ακριβώς ο άνθρωπος-και μόνο αυτός- μπορεί να γίνει πολίτης. Τα πάθη, ο νους, η θέληση, τα ψυχικά και σωματικά προσόντα, η παιδεία συνιστούν κατηγορηματικώς προσδιορισμό του ανθρώπου. Όλα τα προσόντα του ανθρώπου αποκτούν κοινωνικό νόημα και σημασία μόνο στη βάση της επικοινωνίας με άλλους ανθρώπους και σε αυτή την επικοινωνία αποκρυσταλλώνεται το εκάστοτε μοντέλο του πολίτη. Η έννοια του πολίτη υπόκειται σε συνεχή εξέλιξη. Πως ο άνθρωπος-ιδιώτης θα μεταμορφωθεί σε πολίτη; Ο άνθρωπος μαθαίνει να είναι πολίτης και να ζει ως τέτοιος αλλά αυτό προυποθέτει την εκμάθηση συγκεκριμένων ορθολογικών γνώσεων, την απόκτηση πρακτικής εμπειρίας καθώς και τη γνώση των μηχανισμών της καθημερινής ζωής και τρόπους οργάνωσής τους. Έτσι, στην καθημερινή ζωή τους, οι άνθρωποι διδάσκονται ο ένας από τον άλλο πώς να γίνονται πολίτες και πώς να ζουν ως τέτοιοι. Η διαμόρφωση του πολίτη συνδέεται με την ύπαρξη της αντίστοιχης παιδείας και προδιάθεσης. Όταν ο άνθρωπος-ιδιώτης και ο πολίτης βρίσκονται σε αρμονία και αμοιβαία συμπλήρωση, τότε αυτή η κατάσταση βιώνεται ως πληρότητα ζωής και ελευθερίας. Όμως δεν αποκλείεται ο πολίτης να στραφεί ενάντια στον άνθρωπο και αυτό συμβαίνει όταν τα συστατικά που συνθέτουν τον άνθρωπο-ιδιώτη ανταγωνίζονται εκείνα του πολίτη, ή όταν ο πολίτης καταπιέζει τις φυσικές κλίσεις του ανθρώπου-ιδιώτη. Όταν ο άνθρωπος-ιδιώτης απορρίπτει μέσα του τον πολίτη και κατευθύνεται από ανορθολογικές δυνάμεις, κίνητρα, φαντασιώσεις και άλλα, τότε στρέφεται ενάντια στο συνολικό κοινωνικό καλό.

Το να είναι ο άνθρωπος πολίτης σημαίνει να είναι γενναίος, να είναι άνθρωπος με την καλή σημασία της λέξης. Μόνο η πλούσια σε πολίτες κοινωνία έχει μέλλον.